Bệnh sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt là ở trẻ em. Ngày nay, nhờ các chương trình tiêm chủng hiệu quả, tỷ lệ mắc bệnh sởi đã giảm đáng kể ở nhiều quốc gia. Nhưng sởi vẫn là một mối đe dọa tiềm ẩn ở những khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp hoặc hệ thống y tế kém phát triển. Hiểu rõ về bệnh sởi, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa sẽ giúp bảo vệ bản thân và gia đình trước căn bệnh nguy hiểm này.

*Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.CKI Nguyễn Văn Thạnh - Trưởng Khoa Nhi, Trưởng đơn vị Hồi sức Nhi - Sơ sinh BVĐK Tâm Trí Đồng Tháp

Sởi là bệnh truyền nhiễm phổ biến trên thế giới

1. Bệnh sởi là gì?

Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm do vi rút sởi (Measles virus) gây ra. Đây là một căn bệnh lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Vi rút có thể tồn tại trong không khí hoặc trên bề mặt trong vài giờ, làm tăng nguy cơ lây nhiễm cho những người chưa có miễn dịch.

Thời gian ủ bệnh của sởi thường kéo dài từ 7 đến 14 ngày. Trong giai đoạn này, người bệnh có thể đã lây lan cho người khác dù chưa xuất hiện triệu chứng rõ ràng. Bệnh sởi không chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não hoặc tử vong.

2. Nguyên nhân gây bệnh sởi

Nguyên nhân chính của bệnh sởi là vi rút sởi. Vi rút này có khả năng lây lan mạnh qua các con đường sau:
- Giọt bắn hô hấp: Người bệnh ho hoặc hắt hơi sẽ phát tán vi rút ra không khí. Những giọt bắn này có thể lây nhiễm sang người khác trong bán kính gần.
- Tiếp xúc trực tiếp: Chạm vào các bề mặt hoặc đồ vật bị nhiễm vi rút rồi đưa tay lên mắt, mũi hoặc miệng.
- Tỷ lệ tiêm chủng thấp: Ở những khu vực có tỷ lệ tiêm phòng thấp, nguy cơ bùng phát dịch bệnh rất cao.
Một người nhiễm sởi có thể lây cho 12-18 người khác nếu họ không được tiêm vắc-xin hoặc chưa từng mắc bệnh.

Bệnh sởi dễ lây lan khi tiếp xúc gần

3. Dấu hiệu nhận biết bệnh sởi

Bệnh sởi thường diễn ra qua các giai đoạn với các triệu chứng đặc trưng:
Giai đoạn khởi phát:
- Sốt cao đột ngột.
- Ho khan.
- Chảy nước mũi.
- Viêm kết mạc (đau mắt đỏ).

Giai đoạn tiến triển:
- Xuất hiện đốm Koplik: Các đốm trắng nhỏ, thường xuất hiện ở mặt trong của má. Đây là một dấu hiệu đặc trưng, giúp phân biệt sởi với các bệnh khác.
- Phát ban: Các nốt ban đỏ sẫm xuất hiện từ mặt, sau đó lan ra toàn thân. Phát ban thường kéo dài từ 5-7 ngày.

Triệu chứng khác:
- Mệt mỏi, chán ăn.
- Cơ thể suy nhược.

Biến chứng nguy hiểm:
- Viêm phổi.
- Tiêu chảy nặng.
- Viêm não hoặc viêm tai giữa.

4. Cách phòng ngừa bệnh sởi

Phòng bệnh sởi cần tập trung vào các biện pháp tiêm chủng, vệ sinh cá nhân và nâng cao sức đề kháng:

Tiêm vắc-xin phòng sởi:
- Vắc-xin sởi-quai bị-rubella (MMR) là giải pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh. Lịch tiêm gồm 2 liều, thường bắt đầu từ 9 tháng tuổi.
- Việc tiêm phòng không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn góp phần đạt được miễn dịch cộng đồng, giúp ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh.

Tiêm vắc xin là giải pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh

Duy trì vệ sinh cá nhân:
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng.
- Che miệng khi ho hoặc hắt hơi để tránh phát tán vi rút.
- Tránh đưa tay lên mặt nếu chưa rửa tay sạch.

Hạn chế tiếp xúc:
- Tránh tiếp xúc gần với người nghi ngờ mắc bệnh.
- Người bệnh nên tự cách ly, nghỉ ngơi tại nhà để ngăn ngừa lây lan.

Tăng cường sức khỏe:
- Bổ sung vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin A.
- Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng để cải thiện hệ miễn dịch.

Bệnh sởi là một căn bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả thông qua tiêm chủng và các biện pháp vệ sinh cá nhân. Việc nâng cao nhận thức về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh sởi không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn đóng góp vào sự an toàn của cả cộng đồng. Hãy đảm bảo mọi người trong gia đình đều được tiêm đầy đủ vắc-xin để cùng xây dựng một tương lai không còn nỗi lo về bệnh sởi.